کیش مهر پرستی

پیش از ظهور زرتشت آریائیان در قالب زروانیگری ، مهر پرستی را نیز اختیار کردند . در اوستا ، مهر از گروه بزرگ ترین ایزدان به شمار می آید .

در کتیبه های هخامنشی نیز این اسم به املاء و تلفظ اوستائی آن ، میثر امده است . در سانسکریت ، میترا و در پهلوی میتر و در پارسی مصطلح امروز مهر خوانده می شود .

کهن ترین سند نوشته شده ای که نام این خدای کهن بشری در آن ثبت شده و به دست ما رسیده است ، الواح گلینی است که متعلق به 1400 سال پیش از میلاد مسیح است و به سال 1907 میلادی در کاپاتوکا که یکی از شهر های آسیای صغیر است ،در محلی به نام بغازکوی پیدا شده است . در یکی از این لوح ها که پیمانی است بین هیتی و میتانی ، از میترا و وارونا دو خدای بزرگ هند و ایران کمک خواسته شده است . ضمنا در کنار نام این دو خدا ، نام دو خدای کهن دیگر یعنی ایندرا و نساتی نیز آمده که از دیگر خدایان بزرگ هند و ایران هستند .

در وداها دوبار و آن هم به صورت کوتاه از میترا به تنهائی یاد شده است . اما در اوستا بر خلاف وداها ، میترا مقام شامخی دارد و در زمان پیش از اوستا و رستاخیز زرتشتی ، بزرگ ترین خدا محسوب می شده است . نام میترا و وارونا باهم می آیند و همچنین این دو مراسم ستایش و پرستش مشترکی دارند .

پاورقی :

 مهرپرستی : کلمه مهر را دار مستتر به معنی دوستی و محبت می دانند . یوستی می گوید که مهر واسطه و رابطه فروغ محدث و فروغ ازلی است و به عبارت دیگر واسطه ای بین آفریدگار و آفریدگان است . در گاتها کلمه میترا به معنی عهد و پیمان است . مهر در اوستا از آفریدگان اهورامزدا به شمار می آید و ایزد محافظ عهد و پیمان است و از این رو فرشته فروغ روشنائی است تا هیچ چیز بر او پوشیده نماند . ماه هفتم سال و روز شانزدهم هر ماه و یشت دهم اوستا و جشن مهرگان مخصوص اوست . کیش مهر ایران به بابل و آسیای صغیر رفت و سپس پرستیده شد و بدین گونه آئین مهر پرستس پدیدار گشت ( فرهنگ معین )

وداها : نام کتاب مقدس هندوان است . این کلمه از ریشه وید به معنای دانش و بینش و دانستن گرفته شده . وداها سرود هائی هستند به زبان کهن سانسکیریت که در چهار دفتر گرد اوری شده است و عبارت اند از :

1-                 ریگ ویدا که شامل سرود های مربوط به ستایش خدایان است .

2-                 یاجور ویدا ججربید که شامل نذورات و دستور قربانی است .

3-                 سام بید یا ساماودا که مربوط به الحان و نغمه ها و اهنگ ها است .

4-                 اتهر وودا که سامل وردها و ادعیه جادوئی است .